Meer grip op het beeldschermgebruik
Hoe gaat het nu?
Uitnodiging
Bespreek de komende dagen met je partner en met je kind (6+) de regels die jullie hebben rondom beeldschermgebruik. Zijn jullie er allemaal tevreden over? En zo niet, wat zouden jullie willen veranderen? Welke nieuwe regels en afspraken zouden jullie kunnen invoeren?
Effecten van beeldschermgebruik
Zo kan je kind door beeldschermgebruik je kind zijn oog-handcoördinatie verbeteren, Engels leren en leren omgaan met frustraties.
Tegelijkertijd zijn er ook negatieve effecten. Vooral te veel, te vaak en te lang beeldschermgebruik kan gevolgen hebben voor onder andere ogen, lichaamsgewicht, sociaal-emotionele ontwikkeling en resultaten op school.
Lees hieronder verder naar de effecten.
Door beeldschermgebruik kan je kind zijn oog-handcoördinatie verbeteren, Engels leren en leren omgaan met frustraties.
Tegelijkertijd zijn er ook negatieve effecten. Vooral te veel, te vaak en te lang beeldschermgebruik kan gevolgen hebben voor onder andere ogen, lichaamsgewicht, sociaal-emotionele ontwikkeling en resultaten op school.
Een paar positieve effecten:
• Lichamelijke en motorische ontwikkeling: de oog-handcoördinatie wordt versterkt door het spelen van spelletjes.
• Sociaal-emotionele ontwikkeling: kinderen kunnen hun sociale vaardigheden ontwikkelen door samen met een vriendje of een heel team spelletjes te doen.
• Morele ontwikkeling: ze leren omgaan met winnen en verliezen en met frustratie en door samen met jou te praten over wat ze vinden van bepaalde spelletjes, sociale media-berichten of video’s, leren ze een eigen mening te vormen en krijgen ze meer zelfinzicht.
• Taalontwikkeling: met software voor het oefenen met taal, leren kinderen op een leuke manier lezen en schrijven. En via games leren ze ‘vanzelf’ Engels.
• Cognitieve ontwikkeling: met educatieve software en apps kunnen ze veel kennis opdoen.
• Spel en fantasie: kinderen kunnen worden gestimuleerd in hun fantasie door de andere wereld waarin ze spelen tijdens het schermgebruik.
Mogelijke negatieve effecten:
• Slechter slapen door het blauwe licht: maar ook door de drukte en spanning die games en andere software oproepen. Ook de concentratie op school kan daaronder lijden.
• Sociaal-emotionele ontwikkeling blijft achter: doordat je kind minder met andere kinderen speelt en dus minder oefent met sociale vaardigheden.
• Overgewicht en energie-explosies : deze kunnen het gevolg zijn van het lange stilzitten. Het lichaam van jonge kinderen is gemaakt om veel te bewegen. De energie die is opgekropt, komt niet altijd op een positieve manier naar buiten
• Schade aan de ogen: schade kan ontstaan als kinderen veel binnen zitten en naar een beeldscherm kijken. Vooral als er binnen weinig licht is. Hoogbijziendheid kan daarvan het gevolg zijn, dus een brilsterkte van min 6 of meer. Veel buiten zijn, helpt om de schade te beperken.
• Taalgebruik: het kan grof worden door wat een kind hoort in grove video’s op bijvoorbeeld YouTube.
• Wereldbeeld: kinderen worden beïnvloed door wat ze zien en horen. Kinderen missen nog vaardigheden om kritisch te reflecteren en worden vooral geleid door hun emoties. Geweld in games kan voor bepaalde kinderen hierdoor als een acceptabele manier van problemen oplossen worden ervaren.
• Angsten: deze kunnen worden ontwikkeld als gevolg van heftige beelden.
• Minder creativiteit: de creativiteit wordt minder gestimuleerd dan wanneer een kind zelf speelt en een ‘verhaal’ bedenkt
• Verslaving: er is een risico op verslaving als een kind te veel, te vaak en te lang op een beeldscherm zit.
• Slechtere schoolresultaten: de resultaten kunnen afnemen doordat een kind minder tijd heeft om aan werkstukken, spreekbeurten etc. te werken. Een kind dat op de basisschool gewend raakt aan veel beeldschermtijd, zal op de middelbare school minder tijd besteden aan zijn huiswerk.
Als je kind al jong gewend raakt aan lang mogen computeren of tv-kijken, is het moeilijk om dit later nog te veranderen. Stel dus van begin af aan een limiet, houd je zoveel mogelijk aan je eigen regels en benoem uitzonderingen nadrukkelijk. Een (kook)wekker of timer zetten, kan veel discussies voorkomen.
De meest gebruikte, algemene richtlijnen zijn:
• 4-6 jaar: 10 tot 15 minuten per keer, maximaal 1 uur per dag.
• 6-8 jaar: maximaal 1 uur per dag, verdeeld over minimaal 2 perioden.
• 8-10 jaar: maximaal 1 à 1½ uur, verdeeld over de dag.
• 10-12 jaar: maximaal 2 uur, verdeeld over de dag.
• ouder dan 12 jaar: maximaal 3 uur, verdeeld over de dag.
Bron: Mijn kind online
De balans tussen beeldscherm enerzijds en bewegen en – bij voorkeur buiten – spelen anderzijds, is belangrijk.
In de Beweegrichtlijnen 2017 van de Gezondheidsraad staat dat kinderen minstens één uur per dag matig-intensief moeten bewegen. Maar dat is het absolute minimum, twee uur per dag bewegen en buiten zijn, is beter. Was je kind op een regenachtige zondag een paar uur met een tablet of telefoon bezig, laat hem de rest van de week extra vaak buiten spelen en sociale contacten hebben.
Houd toezicht op wat je kind doet via de verschillende beeldschermen en check of de desbetreffende inhoud geschikt is voor zijn leeftijd. Kijk en speel gewoon eens mee. Zo krijg je een beter idee van de inhoud en van hoe je kind ermee omgaat. Dan kun je ook bespreken en inschatten of geweld wat met ze doet en hen onverschillig maakt en of ze realiteit en spel goed uit elkaar kunnen houden.
Op Kijkwijzer.nl lees je of de inhoud van een film, game of televisieprogramma geschikt is voor de leeftijd van het kind. Maar elk kind is natuurlijk anders.
Leeftijdsgrenzen zijn er niet voor niets, maar soms is het lastig om je eraan te houden. Zeker als andere kinderen wél games van 12+ of zelfs 16+ mogen spelen of films mogen zien, die eigenlijk niet geschikt zijn voor hun leeftijd.
Overleg met de ouders van vriendjes en vriendinnetjes over wat er bij hen wordt gespeeld en gekeken, luister naar hun argumenten om iets wel of niet toe te staan. Maar trek uiteindelijk je eigen plan. Ook al speelt je zoon wel een keer Fortnite bij een vriendje, dan kun jij thuis nog altijd je eigen regels hebben en houden. Jij kent je kind en weet wat goed voor hem is.
Omdat we niet altijd naast ons kind zitten, is het belangrijk dat hij zélf leert omgaan met media. Leg je kind uit dat:
• Informatie op internet niet altijd betrouwbaar is.
• Informatie die hij zelf op internet plaatst voor iedereen zichtbaar is en vaak weer moeilijk is te verwijderen.
• Hoe het werkt met privacy op internet en hoe je je privacy kunt bewaken.
• Hoe je je online respectvol en handig gedraagt.
• Hoe je kind kan (en mag) omgaan met online aankopen.
Kinderen kopiëren ons gedrag. Als jij je telefoon tijdens het eten naast je bord hebt liggen, denkt je kind dat het normaal is om de hele tijd je mobiel te checken. Wees je dus bewust van je eigen mediagebruik en geef het goede voorbeeld. Bovendien kun je alleen geloofwaardig regels stellen als je je daar zelf ook aan houdt.
De kansen en gevaren van gamen
Bij games denk je misschien meteen aan vecht- en schietspellen, maar er zijn ook echt spellen die positiever zijn een zelfs bijdragen aan de ontwikkeling van je kind. Zo kan gamen de oog-handcoördinatie verbeteren, maar ook het ruimtelijk inzicht (bij navigeren bij bijvoorbeeld een racespel of voetbalspel) en de creativiteit door het zoeken naar oplossingen (zoals in Minecraft). Een leerzame game maakt het leren leuk. De aantrekkelijke vorm trekt de aandacht en houdt die ook makkelijker vast dan een geschreven tekst. Bovendien heeft een apparaat eindeloos geduld en raakt het niet geïrriteerd na een bepaald aantal foute antwoorden.
Functie van gamen Welke functie heeft het gamen voor je kind? Het maakt veel uit of het gamen een manier is om met druk van school te kunnen omgaan of om zo nu en dan even een leeg uurtje te vullen. Kijk daar als ouder kritisch naar. Probeer te snappen wat gamen voor je kind betekent en waarom hij het doet.
Verslaving voorkomen Volgens het Trimbos instituut wordt gamen pas problematisch als een kind daarvoor zijn andere activiteiten en verplichtingen laat liggen. Bijvoorbeeld als hij niet kan stoppen voor het eten of zijn vriendschappen laat verwateren. Omdat het voor een kind lastig is om zijn eigen gedrag te sturen, is het aan jou als ouder om op tijd te begrenzen.
Checklist beeldschermverslaving
Amerikaans onderzoek naar het beeldschermgebruik van kinderen tussen de 4 en 11 jaar, laat zien dat de manier waarop kinderen de apparaten gebruiken, bepalend is voor het al dan niet ontwikkelen van een beeldschermverslaving.
Dit geldt óók wanneer gecontroleerd wordt voor de hoeveelheid beeldschermtijd.
De onderzoekers van de Universiteit van Michigan hebben een checklist beeldschermverslaving ontwikkeld. Deze bestaat uit negen signalen, die kunnen duiden op een (toekomstige) verslaving:
1. Gebrek aan controle. Je kind kan het beeldschermgebruik moeilijk stoppen.
2. Verlies van interesses. Het enige wat je kind nog lijkt te motiveren zijn beeldschermen.
3. Preoccupatie. Je kind kan alleen nog maar denken aan beeldschermen.
4. Psychosociale consequenties. Het beeldschermgebruik interfereert met gezinsactiviteiten.
5. Serieuze problemen als gevolg van het beeldschermgebruik, bijvoorbeeld problemen in het gezin.
6. Terugtrekken. Je kind raakt gefrustreerd als hij niet met beeldschermen bezig kan zijn.
7. Tolerantie. Je kind wil steeds langer en vaker met beeldschermen bezig zijn.
8. Bedrog. Je kind probeert zijn beeldschermgebruik te verbergen of doet het stiekem.
9. Vlucht. Op een slechte dag, is beeldschermgebruik het enige wat hem helpt zich beter te voelen.
Wil je meer weten over kinderen en gamen, kijk dan op de website van het Trimbos instituut.
Regels en afspraken?
Zoals je hebt gezien, is er een verschil tussen regels en afspraken. Regels leg je als ouders op, afspraken maak je samen met je kind. Ook voor beeldschermgebruik kun je dit onderscheid maken.
Bij kinderen vanaf een jaar of 6 ga je geleidelijk over van regels op afspraken, dus in gezamenlijk overleg. Uit onderzoek blijkt namelijk dat wanneer je kind de kans krijgt om zelf ideeën en oplossingen aan te dragen, de afspraken effectiever zijn.
Tot een jaar of 6: regels Bedenk de beeldschermregels samen met je partner en bespreek ze vervolgens met je kind. Leg uit waarom je deze regels belangrijk vindt en geef je kind de ruimte hierop te reageren. Zo weet je ook of je kind de regel begrijpt.
Voorbeelden van regels:
‘Je mag een halfuur per dag, meteen na schooltijd, op de laptop/ telefoon/tablet/Playstation.’ En: ‘Na het avondeten mag je nog een halfuurtje televisiekijken.’ En: ‘Als er bezoek is, ga je op met de tablet op je eigen kamer zitten.’ En: ‘We gebruiken geen beeldschermen aan tafel.’ En: ‘Een uur voor het slapengaan gebruiken we geen beeldschermen en leggen we ze op de eettafel.’
Vanaf 6 jaar: afspraken In een open sfeer van wederzijds vertrouwen kun je heel goed afspraken maken met een kind vanaf 6 of 7 jaar oud. Evalueer jullie afspraken zo nu en dan en stel ze zo nodig bij, zo groeien de afspraken met de leeftijd van je kind mee.
Voorbeelden van afspraken:
‘Je mag een uur per dag op de laptop/ telefoon/tablet/Playstation en je mag zelf weten wanneer je dat doet. Maar als je begint moet je het wel even tegen mama of papa zeggen, zodat die de tijd in de gaten kan houden. En je gaat altijd in de huiskamer zitten, zodat we kunnen zien wat je doet.’
Samen afspraken maken in 7 stappen
1. Bedenk het thema waarover je afspraken wilt maken.
2. Ga met elkaar om tafel op een rustig moment.
3. Motiveer de kinderen voor het maken van afspraken door ze te vertellen wat het oplevert.
4. Brainstorm over wat voor afspraken jullie zouden kunnen maken, noteer alles, later gaan jullie pas kiezen.
5. Kies uit alle mogelijke opties de afspraken die jullie gaan uitvoeren.
6. Bedenk samen met de kinderen eventueel de (logische) consequenties van het niet nakomen van de afspraken.
7. Evalueer na een week en stel de afspraken zo nodig bij.
Wil je echt contact met je kind?
En wil je een aanpak leren waarmee je niet alleen beeldscherm gebruik op kan lossen?
De informatie, stappen en tips gaan je helpen, alleen mijn ervaring is dat de echte verandering in iets anders zit. Interesse?
Lees dan snel de volgende les over de essentie van Bewust vaderschap!